Polska służebnicą cudzą, czyli o sprawie wiz amerykańskich dla Polaków
„Polsko! (...) Pawiem narodów byłaś i papugą; a teraz jesteś służebnicą cudzą...” – napisał kiedyś polski wieszcz, Juliusz Słowacki w poemacie „Grób Agamemnona”. Trudno o lepsze określenie odnoszące się także do dzisiejszych czasów, kiedy Polaków starających się o wizy turystyczne w konsulatach amerykańskich traktuje się właśnie jak „służebnice cudze”.
Kiedyś było inaczej. Kiedy czterdzieści cztery lata temu starałem się o wizę emigracyjną do USA będąc azylantem w Szwecji, konsul amerykański w Sztokholmie dzwonił do mnie osobiście z zapytaniem, dlaczego ociągam się z wyjazdem. Pytał, czy mógłby mi w czymś pomóc.
Jednak czasy się zmieniły. Dzisiaj Polacy, sojusznicy Ameryki, są traktowani w sposób obraźliwy, mimo że wysłali swych żołnierzy do Iraku, na wojnę zasadniczo niepotrzebną i przegraną, a dzisiaj nadstawiają głowy w odległym Afganistanie dla sprawy, której nawet Amerykanie nie potrafią zrozumieć ani wytłumaczyć.
Nie zawracałbym sobie głowy sprawami wiz amerykańskich, gdyż od blisko czterdziestu lat jestem obywatelem amerykańskim i tu w USA żyją moje dzieci i wnuki, niestety jednak wypadki ostatnich tygodni spowodowały, że otarłem się o rzeczywistość osób, którym bez uzasadnionego powodu wizy tej odmówiono. Otóż trzech moich młodych współpracowników, „prawdziwych”, urodzonych Amerykanów, Tim, Ken i Mike, podróżując w ramach delegacji służbowych, poznało i ożeniło się z cudzoziemkami. Ken ożenił się z Białorusinką z Mińska, Mike z Japonką, a Tim – z Polką z Łodzi.
Interesująca jest sprawa Tima. Tim, podróżując wielokrotnie do Polski, przyczynił się do milionowych zamówień aparatury naukowej zakupionej od naszej firmy przez polskie uniwersytety. Jego żona, naukowiec, biochemik, przyjechała do USA jako legalna emigrantka i jest aktualnie w piątym miesiącu ciąży. Tim jest wartościowym pracownikiem, który w przeszłości podróżował do wielu krajów włączając w to Polskę, Rosję, Czechy, Arabskie Emiraty, Białoruś i Wietnam. Gdziekolwiek Tim podróżował, sławił amerykańską demokrację i wolności, z jakich każdy obywatel amerykański korzysta. Niestety teraz, kiedy odmówiono wizy czasowej (visitors visa) jego teściowej, która miała się opiekować jego żoną w ostatnim miesiącu ciąży i mającym się urodzić dzieckiem, Timowi będzie trudno głosić, że żyje w kraju, który szanuje jego przekonanie do wolności. Powodem odmowy było standardowe biurokratyczne porzekadło, że starsza pani „nie udokumentowała wystarczająco, że wróci do Polski”. Zwrot ten nie różni się zbytnio od komunistycznego sloganu, z jakim w latach PRL-u odmówiono mnie i tysiącom innych Polaków polskiego paszportu, z adnotacją: „Odmawia się z ważnych powodów państwowych”.
Tim zarabia ponad $100,000 rocznie i sześćdziesięcioletnia teściowa nie myśli o odbieraniu pracy bezrobotnym Amerykanom. Dokumenty o jej stanie finansowym w Polsce i uzasadnienie, że nie będzie żadnym obciążeniem dla podatników w USA, nie zainteresowały młodych biurokratów w amerykańskim konsulacie w Warszawie. Nawet listowne poparcie od senatorów z Ohio nie wpłynęło na ich odmowną decyzję.
Teściowa Tima nie zamierza emigrować do USA. W Polsce czuje się doskonale, ma mieszkanie, samochód i emeryturę, natomiast w Ameryce, nie znając języka angielskiego, czułaby się obco. Starsza kobieta chciała odwiedzić rodzinę i pomóc córce jedynaczce, która spodziewa się pierwszego dziecka.
Tim jest zdziwiony i zawiedziony tą decyzją konsulatu amerykańskiego w Warszawie, ponieważ teściowa jego kolegi Kena, Białorusinka, dostała bez żadnych kłopotów wizę amerykańską w identycznej sytuacji, właśnie w celu opieki nad ciężarną córką. Tim, który był kiedyś na Białorusi, zna dramatyczną sytuację w tym kraju i desperację Białorusinów, aby wyrwać się z reżymu Łukaszenki. Niemniej Białorusini mają widocznie specjalne przywileje w porównaniu z NATO-wskimi sojusznikami, Polakami, aczkolwiek nic mi o tym nie wiadomo, aby białoruska armia walczyła ramię w ramię z amerykańskimi żołnierzami w Iraku i Afganistanie.
W sumie odnosi się wrażenie, że przyjaciele Stanów Zjednoczonych są traktowani gorzej od innych przez amerykańskich biurokratów. Obywatele byłych krajów komunistycznych, gorzej finansowo sytuowanych niż Polacy – na przykład Węgier, Słowacji, Słowenii, Litwy i Łotwy – nie muszą posiadać wizy amerykańskiej dla krótkich podróży turystycznych.
Wydaje się, że urzędnicy konsulatów amerykańskich w Polsce mają odgórne zalecenie odmawiania wiz, aby udokumentować, że wysoki procent odmów uzasadnia utrzymanie statusu wizowego dla Polaków. Fakt, że Rząd Polski zgadza się z tym stanem rzeczy bez oficjalnego protestu jest także ubliżający. Nie mam konkretnej rady, jak zmienić tę sytuację, ale przynajmniej w związku ze zbliżającymi się wyborami prezydenckimi obywatelom amerykańskim polskiego pochodzenia radziłbym brać sprawę wiz dla Polaków za najważniejszą. Zostawmy kwestię małżeństw gejów innym. W pewnej mierze sprawa wiz jest sprawą honorową. Wypowiedzi Prezydenta Obamy, że kwestie wizowe należą do Kongresu, są mało przekonujące. Natomiast dla Rządu Polskiego mała rada. Już czas, aby podnieść się z kolan. Lizanie butów satrapów na Kremlu przez władców PRL-u miało kiedyś pewien sens, ale Waszyngton nie jest Kremlem i tutaj się nie nagradza, ale pogardza lizusami. Sprawa wiz dla Polaków jest tego najlepszym przykładem.
