Filmowa Parada Zwycięstwa 2015 w Seattle
Jeden październikowy wieczór 2015 roku w The Museum of Flight w Seattle wyglądał jak rekompensata za utraconą przez Polaków Paradę Zwycięstwa z 1946 roku w Londynie. Człowiek, który stał wtedy obok, dziś skupia na sobie całą uwagę. Premiera filmu „Spitfire Liberator: The Alex Herbst Story”, poświęcona jednemu z ostatnich pilotów dywizjonów 303 i 308, który został trzykrotnie zestrzelony i uznany za nieżyjącego, była zwieńczeniem kilkuletniej pracy dokumentacyjnej. Premiera stała się okazją do zjednoczenia ludzi z różnych środowisk – dyplomacji, lotnictwa, weteranów, Polonii, Amerykanów.
Termin „Polish Spirit” wielokrotnie przewijał się podczas rozmowy z Krzysztofem Poraj-Kuczewskim, współproducentem filmu, który jako pierwszy odkrył bohatera. „Zafascynowała mnie historia młodych ludzi, którzy w obliczu zawieruchy wojennej musieli stanąć wobec wyborów ostatecznych i nie odrzucili swojej młodości, a z niezwykłą żarliwością rzucili się w wir walki nawet poza granicami kraju” – dodał. Ich historia opowiedziana w książce „Sprawa honoru” Lynne Olson i Stanleya Clouda wydaje się źródłem pomysłu stworzenia filmu. Realizacja w Seattle zbliżyła lokalną Polonię, która chciała być chociaż w minimalnym stopniu częścią tego bezprecedensowego wydarzenia.
Krzysztof Poraj-Kuczewski nie ukrywał poruszenia, które mu towarzyszyło: „To niezwykły zaszczyt zobaczyć ten film, efekt wieloletniej pracy w towarzystwie Alexa, i widzieć jego emocje. Co przesądziło o stworzeniu filmu? To historia wielu opowiedziana słowami i doświadczeniami jednego – Alexa. Czuliśmy, że musieliśmy uzupełnić tę kartę historii. Gorycz, która towarzyszyła żołnierzom tamtych czasów podczas Victory Parade w Londynie w 1946 roku, być może w minimalnym stopniu została zniwelowana podczas dzisiejszego wieczoru – mówił. – To nasze małe, narodowe zwycięstwo pokazujące zbiorowy wysiłek nas wielu”.
Podczas bankietu po premierze w sali muzealnej eksponującej najcenniejsze samoloty słychać było słowa uznania dla twórców, głośno wyrażane emocje i ogólny zachwyt nad tak doskonale przygotowanym filmem. Dało się też słyszeć fragmenty rozmów ludzi, których ta historia poruszyła. Niejednokrotnie padało stwierdzenie, że widzowie oczekiwali suchego, nawet nudnego dokumentu, a tymczasem zobaczyli barwną filmową historię, okraszoną niebywałym humorem bohatera. Niewątpliwie udało się reżyserowi zobrazować biografię Alexa Herbsta w sposób przystępny dla przeciętnego widza, zmuszając go do refleksji i wywołując emocje.
„Film jest znakomitą okazją do promowania Polski poprzez historię. Ogromnie się cieszę, że projekt ten ma swoją premierę w tak prestiżowym miejscu, w światowej stolicy lotnictwa, i to w czasie obchodów 75 rocznicy bitwy o Anglię” – powiedział Konsul Generalny RP w Los Angeles, Mariusz M. Brymora. Konsulat w Los Angeles od początku wspierał proces powstawania filmu, by teraz włączyć się w organizację jego uroczystej premiery w Muzeum Lotnictwa w Seattle. Konsul podkreślał, że istotne dla polskiej narracji historycznej było przedstawienie osobistej historii Alexa Herbsta na tle kluczowych wydarzeń historycznych XX wieku. „Obecność bohatera filmu podczas premiery nadaje temu wydarzeniu dodatkowy, niepowtarzalny wydźwięk” – dodał konsul Brymora.
„Alex jest wybitną postacią i bohaterem, który swym niepowtarzalnym sposobem przekazu potrafi nawiązać bezpośredni kontakt z widzem, niemal jak w prywatnej rozmowie – powiedziała Teresa Indelak-Davis, Konsul Honorowy RP w Seattle. – Zawsze chętnie dzieli się swoimi przeżyciami, mając szczególnie bliski kontakt z młodym pokoleniem. Jestem dumna, że jako polsko-amerykańskie środowisko w Seattle wraz ze sponsorami, którzy wsparli produkcję filmu i organizację uroczystej premiery z udziałem bohatera, stanęliśmy na wysokości zadania. Producentom filmu należą się duże słowa uznania za wytrwałość i realizację filmu pokazującego historię, o której nie można zapomnieć” – dodała konsul.
„Film ten reprezentuje pilota, ale także tysiące emigrantów, którzy po zakończeniu drugiej wojny światowej zostali zapomniani. To zatrzymany w kapsule czasu obraz człowieka rzuconego przez karty historii poza granice Polski, pilota i bohatera oddanego swojej podniebnej misji” – zaznaczył JD Wyneken, prowadzący premierę doktor historii, zajmujący się badaniami nad II wojną światową.
Założeniem reżysera – Sławomira Cioka – było znalezienie sposobu na przedstawienie tej historii w barwny sposób i pobudzenie zwykle tłumionych emocji: „Cieszę się, że dotychczasowi widzowie, tak w Nowym Jorku, jak i w Seattle, zrozumieli wszystko to, co chciałem im przy tej okazji przekazać”.
„Od ponad 80 lat nasze lotnisko jest ważną częścią historii polskiej awiacji – przypominał obecny na premierze Przemysław Przybylski – rzecznik Lotniska Chopina w Warszawie. – Czujemy się odpowiedzialni za kultywowanie pamięci o ludziach i wydarzeniach, które rozsławiały polskie lotnictwo w świecie. Ten film ma również taki cel, dlatego z dumą go wspieramy.”
Na premierze pojawił się także doświadczony pilot Gregg Pointon, który w filmie towarzyszy Alexowi za sterami symulatora Boeinga 787. „Alex Herbst to naturalny mówca, osoba, która w sposób niezwykle zwyczajny dzieli się z nami swoją historią. Rozmawiałem z nim jak z każdym innym pilotem, bo to człowiek, który za sterami samolotu czuje się naturalnie. Opowieść Alexa nadaje blasku i uświetnia wkład polskich pilotów w międzynarodową awiację. Najbardziej poruszył mnie fragment historii, w którym opowiadał, jak udało mu się przedostać i uciec po zaatakowaniu Polski przez hitlerowskie Niemcy. Pokazuje to «Polish Spirit», a także charakter pilotów tamtego pokolenia. To był dla mnie ogromny zaszczyt jako pilota, Amerykanina, ale przede wszystkim jako człowieka, poznać taką osobę jak Alex Herbst” – mówił Gregg Pointon.
Alex Herbst, zapytany o szkołę lotnictwa w Dęblinie i co według niego wyróżniało jej studentów, skromnie odpowiedział, że wykonywali oni tylko to, czego ich uczono. Nikt nie spodziewał się, jak wielką rolę odegrają w historii międzynarodowego lotnictwa. Dodał, że wielokrotnie byli do nas przysyłani piloci z innych krajów, aby uczyć się od najlepiej wyszkolonych, odważnych i wierzących w siebie polskich lotników.
„Jestem szczęśliwy, że udało się twórcom trzymać tematu i stworzyć ten film. Obudził on pewne skrywane dotąd emocje, ale chciałem opowiedzieć moją historię taką, jaka była” – dodał Alex Herbst. Mimochodem opowiedział mi też historię poznania swojej żony Doreen i jednego z przyjaciół, zapomnianego przez historię. I taki właśnie jest Alex Herbst i jego Story. To bohater pokolenia wielkich Polaków, którzy ze skromności wolą mówić o innych niż o samych sobie. Więcej takich historii bohater filmu opisał w swojej książce „Podniebna kawaleria”, wydanej w Polsce w 2013 roku.
Alex Herbst, poza licznymi brytyjskimi i polskimi odznaczeniami za zasługi, został także odznaczony nagrodą Wybitny Polak w kategorii „osobowość” na Zachodnim Wybrzeżu USA 2015 przez Fundację Teraz Polska.
