Zdrowie i uroda Pokaż wszystkie »

Jedną z korzyści bycia głównym trenerem ligi hokejowej są długotrwałe przyjaźnie, jakie zawiązują się przez lata wspólnie spędzone na lodowisku. Zawsze się cieszę, gdy spotykam zawodników, których trenowałem wiele lat temu. Dawid jest jedną z takich osób.

Gdy go trenowałem, miał około 14 lat i był napastnikiem. Wygrał dla nas wiele meczów. Dawid miał niewielkie doświadczenie w grze w hokeja i zanim zacząłem go trenować, jego mocną stroną był futbol. Mieliśmy wówczas bardzo udany rok, chociaż przegraliśmy mecz finałowy stanu. Kilka lat później zadzwonił do mnie ojciec Dawida, który chciał umówić swojego syna na spotkanie ze mną. Chłopak pojawił się w moim gabinecie z bólem lędźwiowo-krzyżowej części kręgosłupa. W momencie badania miał 16 lat. Ciekawe jest to, że ból dotyczył końcowego odcinka kręgosłupa i występował przy obracaniu się. Żaden inny ruch nie powodował bólu. Jego historia medyczna nie była szczególnie niezwykła. Zbadałem go bardzo dokładnie, ale nie znalazłem nic, co mogłoby być powodem bólu. Wszystko było w porządku. Siła, refleks, odczucia, zakres ruchu i badanie dotykowe kręgosłupa i bioder były w normie. Prawdę mówiąc, jego stan fizyczny był idealny i bez wahania mógłby dalej trenować. Prześwietliliśmy dolną część kręgosłupa rentgenem. Wyniki były zaskakujące. Kręgi przemieściły się względem siebie. Innymi słowy, najniższy kręg w dolnej części kręgosłupa przesunął się do przodu o ponad 50%. Teraz już było jasne, dlaczego odczuwał ból w tej części kręgosłupa podczas wykonywania skrętów.

Wprowadzenie

Spondylioza, zwana kręgoszczeliną, jest to przerwa w łuku kręgowym, natomiast spondylolisteza to obustronne złamanie części wewnątrz-stawowej kręgu, wywołujące jego przednie ześlizgiwanie. Przemieszczenie może być wynikiem różnorodnych mechanizmów chorobotwórczych, takich jak pęknięcie przy naprężaniu lub nieprawidłowości zwyrodnieniowe i/lub chirurgicznie. Na spondylolistezę zapada w przybliżeniu około 4-7 % ludności. Wyższy wskaźnik występuje u młodych sportowców, takich jak gimnastycy, tancerze czy zawodnicy futbolu. Spondylioza i spondylolisteza występują przede wszystkim u dzieci i młodzieży. Przesunięcie dotyczy zwykle ostatniego kręgu i poprzedniego, czwartego kręgu. Są dowody na to, iż oba te zwyrodnienia są dziedziczne. Jest również związek pomiędzy rozszczepem a przesunięciem kręgów, które występują u 92% dzieci.

Rozważania biomechaniczne

Spondylolisteza pojmowana jest obecnie, jako przeciążenie uciskowe (pęknięcie). Spondylioza i spondylolisteza to dwa bardzo długie słowa, które trudno wypowiedzieć, dlatego też opiszemy je tak, aby były zrozumiałe dla pacjentów. Najlepszym sposobem opisania przeciążenia uciskowego w kręgosłupie jest opisanie jednego, dość bolesnego wydarzenia w moim życiu. Dawno temu pomagałem mojemu przyjacielowi przyłączyć przyczepę do ciężarówki. Kręciłem się z tyłu samochodu, tam gdzie znajdowała się przyczepa, ale zapomniałem, że zaczep przy samochodzie jest długi i wystający. Nogą, a dokładniej goleniem, bardzo mocno wbiłem się właśnie w ten zaczep. Krew odpłynęła mi z twarzy, zalał mnie zimny pot, a ból w nodze był niewyobrażalny. Pomimo, że nie złamałem nogi, wyleczenie jej zajęło mi ponad dwa miesiące. Doznałem kontuzji kości, która bardzo długo się goiła. Jak to się ma do kręgosłupa? W plecach mamy filar, dzięki któremu utrzymujemy równowagę i stabilność. Jeśli filar kręgosłupa jest bezustannie przeciążany, może doprowadzić do stłuczenia lub kontuzji. Powoduje to reakcję uciskową na kości, podobnie jak to było w moim wypadku z zaczepem. Jeśli nacisk na elementy stabilizujące i równoważące kręgosłupa będzie kontynuowany, wówczas jego stan się pogorszy i może dojść do wygięcia a następnie pęknięcia (złamania). Pęknięcie określamy mianem spondyliozy. Uciski na kręgosłupie powodujące spondyliozę mogą pojawić się w dzieciństwie i/lub w okresie dojrzewania i mogą być powiązane z aktywnością sportową. Wyobraźcie sobie młodego gimnastyka, który wykonuje powtarzające się przewroty. Pomyślcie o rozciąganiu i kurczeniu pleców przy tego rodzaju ćwiczeniach. Pomyślcie o młodym futboliście, który uczy się jak uderzyć napastnika, rozciągając plecy i wychylając się do przodu, przy jednoczesnym kontakcie z przeciwnikiem. To są przykłady sytuacji, które mogą powodować reakcje uciskowe i/lub pęknięcie kręgów.

Powtarzające się siły statyczne tworzą ucisk i gdy mechanizm komórkowy naprawy kości nie może dotrzymać kroku efektowi ucisku powtarzającej się siły, pojawia się zniszczenie materiału.

Jeśli pojawi się zniszczenie kości, wówczas może dojść do ześlizgnięcia trzonu kręgu. Nazywamy to spondylolistezą. Zwykle objawia się przed 20. rokiem życia i rzadko rozwija się dalej. W przypadku pacjentów ze spondyliozą 50 % nigdy nie rozwinie się w spondylolistezę. Występują IV stopnie przesunięć. Stopień I to przesunięcie do 25%, stopień II to 50%, itd. Są różne techniki radiograficzne, które określają ilość przesunięć lub pęknięć.

Wnioski kliniczne

Spondylioza i spondylolisteza bardzo często wykrywane są przez przypadek i mogą być bezobjawowe. Nie zachodzi korelacja pomiędzy stopniem przemieszczenia a wyrażaniem objawów. Nie ma również jasno określonych czynników, które pozwoliłyby przewidzieć postępowanie choroby. Jakkolwiek jest mała, ale wyraźna grupa ludzi z defektem kręgowym, z chronicznym, blokującym bólem. Pacjenci z objawami są zwykle młodzi. Objawami są najczęściej ból pleców, nie połączony z bólem nóg. Powszechnym objawem jest ból dolnej części pleców oraz ścięgien podkolanowych. Odpoczynek przynosi ulgę.

Obrazowanie

Prześwietlenie rentgenowskie może wykazać nadmierne ruchy przy rozciąganiu i wyginaniu. Tomografia komputerowa może zademonstrować pęknięcia i rozdarcia korzenia nerwowego i/lub kanału rdzeniowego. Scyntygrafia jest cenna, gdy chcemy określić czy zaszła reakcja uciskowa lub czy jest pęknięcie; MRI dostarczy podobnych informacji.

Leczenie

Leczenie spondyliozy objawowej lub spondylolistezy z minimalnym przesunięciem jest kontrowersyjne. Większość pacjentów, u których wykryty jest niski stopień spondylolistezy, odczuwa ulgę po leczeniu farmakologicznym. Przypadki ostrego bólu dolnej części pleców są niezmiernie powszechne, zwykle ograniczają się same i są łagodne. W kilku przypadkach, w których objawy nie chcą same ustąpić, obwiniana jest spondylolisteza. Jednak literatura medyczna wskazuje, że najprawdopodobniej ten ból nie jest powiązany ze spondylolistezą. Uszkodzenie powiązane z bólem, który trwa mniej niż pół roku, w szczególności u młodych osób, powinno być leczone tak, jak pęknięcie, czyli powinno zostać unieruchomione. Leczenie przez unieruchomienie ma większy procent korzystnych wyników. Użycie powszechnego wspornika krzyżowo-lędźwiowego nie jest odpowiednie przy zaostrzonej spondyliozie, gdyż nie zostanie wówczas całkiem wyleczona. Tak zwane usztywnienie Boston ma najlepsze wyniki przy objawowej spondyliozie lub nisko stopniowej spondylolistezie. Na pierwszym miejscu jest wzmocnienie mięśni brzusznych i zmniejszenie kąta lędźwiowo-krzyżowego. Zmniejszenie zakrzywienia w części lędźwiowej, podczas wzmacniania mięśni brzusznych, jest korzystne dla uzyskania właściwej mechaniki ciała.

W niektórych przypadkach, kiedy konserwatywne leczenie zawiedzie, może zostać przeprowadzone leczenie chirurgiczne, np. gdy występuje ciągły, niekontrolowany ból, postępowe przesuwanie się kręgów lędźwiowych lub niedobory neurologiczne.

Dawid ma teraz 28 lat. Ostatni raz rozmawiałem z jego ojcem 2 lata temu. Powiedział mi, że chłopak doświadcza raz na jakiś czas bólu części lędźwiowej kręgosłupa, który osłabia go na 2-3 dni. Pomimo to, pomiędzy napadami bólu, kontynuuje normalną pracę i spędza aktywnie wolny czas. Nie uprawia żadnych sportów.