Nauka i technika Pokaż wszystkie »

Żyjemy w wieku biologii. Nauki biologiczne nie tylko zmieniają nasze codzienne życie, ale i podręczniki do filozofii. Nic dziwnego, że biologią interesuje się niemalże każdy. Okazją do zajrzenia do biologicznych laboratoriów i pracowni naukowych jest Noc Biologów. Pierwszą taką Noc w styczniu 2012 r. organizowało 16 jednostek naukowych, a w akcji planowanej na 11 stycznia 2013 r. weźmie udział 20 instytucji i ośrodków akademickich z całej Polski.

Koniec wieku XX i początek XXI przyniósł wiele niezwykłych odkryć biologicznych. Poznano genom człowieka oraz zaczęto poznawać genomy wielu gatunków bakterii, grzybów, roślin, zwierząt. Na coraz szerszą skalę uprawiane są rośliny modyfikowane genetycznie, a wykorzystanie innych grup istot żywych jako GMO jest coraz większe w różnych dziedzinach życia, także w medycynie. Trwa spór o globalne zmiany klimatyczne, o skalę wpływu zmian antropogenicznych na ocieplenie klimatu oraz o wpływ tych zmian na różnorodność biologiczną. ONZ ogłosiło Dekadę Bioróżnorodności (2011-2020), co pokazuje skalę problemu.

Pojawienie się nowych chorób, groźnych dla człowieka, wyzwoliło lawinowy rozwój nauk biomedycznych. Intensywnie rozwija się biologia syntetyczna z symulacjami komputerowymi różnorodnych procesów biologicznych (wykorzystywanych w medycynie i ekologii) oraz z próbami „wyprodukowania” organizmów żywych zupełnie od podstaw. Już nie modyfikowanie, lecz zbudowanie od początku, od podstaw, z samych cząstek i prostych związków! Testuje się różnorodne sztuczne DNA jako nośniki informacji. Być może niedługą przyszłością informatyki będą obiekty żywe i biokomputery.

Wyzwaniem staje się dalszy rozwój cywilizacyjny w zgodzie z możliwościami środowiska. Ile i jak możemy konsumować, aby nie doprowadzić do katastrofy? Czy w miastach powinno być więcej zieleni oraz czy powinna być produkowana żywność? Trwają badania nad odnawialnymi źródłami energii (OZE), w tym energii pozyskiwanej z biomasy. Zbliżamy się do możliwości i konieczności globalnego modyfikowania klimatu oraz zarządzania zasobami przyrody w skali regionów i całych krajobrazów. W całkiem niedługiej perspektywie możliwe są załogowe loty na Marsa i zastosowanie naszej wiedzy makroekologicznej w praktyce oraz stworzenie na Marsie atmosfery przyjaznej dla życia i ludzi. Wiele wskazuje na to, że XXI stulecie będzie wiekiem biologii. Transplantacje, zapłodnienie in vitro, klonowanie, GMO i wiele innych odkryć biologicznych wprowadzonych w nasze codzienne życie zrodziło nowe problemy natury filozoficznej.

Rozumienie podstawowych problemów biologii wydaje się potrzebne niemalże każdemu człowiekowi. Wobec szybkiego postępu wiedzy biologicznej i szybkiego dezaktualizowania się podręczników koniecznym staje się zarówno kształcenie ustawiczne, jak i popularyzacja (upowszechnianie) wiedzy w środkach masowego (społecznego) przekazu. To ostanie nazywane jest kształceniem nieformalnym i pozaformalnym. Wypracowujemy zupełnie nowe formy współpracy uniwersytetów z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy.

Ostatnie dziesięciolecia wykreowały zupełnie nowe dziedziny wiedzy, mające swoje korzenie w biologii: biochemia, biofizyka, biotechnologia, bioetyka, ekozofia (jako filozofia ekologiczna), astrobiologia. Biologia stosowana to także rolnictwo i medycyna.

Trudno się więc dziwić, że ta fascynująca dziedzina nauki przyciąga rzesze chętnych do zgłębiania jej tajemnic (nie tylko w formie studiów stacjonarnych, lecz także jako indywidualne kształcenie ustawiczne i pozaformalne). Ich ciągle rosnącym oczekiwaniom starają się wyjść naprzeciw największe uczelnie w Polsce, razem organizując drugą już Noc Biologów. Dziesiątki naukowców zafascynowanych fenomenem życia wyjdą „z ukrycia”, by w jasny i przystępny sposób opowiedzieć, na czym polega ich praca i jak niezwykłe zjawiska można obserwować nawet bardzo prostymi metodami. Bo najważniejszym przyrządem badawczym jest ludzki mózg. Dodatkowo biolodzy postarają się zmierzyć z dość powszechnym przekonaniem, że zima jest tą porą roku, w której życie zamiera. Czy tak jest naprawdę? Czy mróz i mrok mogą pokonać życie? Przekonajcie się sami!

Zapraszamy na drugą edycję Nocy Biologów w piątek, 11 stycznia 2013 r. Zazwyczaj o tej porze roku mróz szczypie w nos i sypie śnieg (chyba że za sprawą zmian klimatu tym razem będzie akurat inaczej). Jak tętni wtedy życie: zimą i po zmroku? Także to laboratoryjno-akademickie? Przekonajcie się, przyjmując zaproszenie jednego z kilkunastu wydziałów przyrodniczych w Polsce. Łączy nas fascynacja biologią, wspólna platforma internetowa i logo.

„Program Pomost” i „Magazyn Polonia” będą ponownie relacjonować przebieg tajemniczych spotkań w zimowym ogrodzie. W Noc Biologów na zwiedzających w całym kraju czekają setki ciekawych warsztatów, wycieczek po laboratoriach czy wykładów – a my będziemy tam z Wami.

Podczas pierwszej Nocy Biologów w „Programie Pomost” http://www.radiownet.pl/#/etery/noc-biologow gościliśmy głównego koordynatora akcji, prof. Przemysława Wojtaszka z UWM, który, zapytany o przyszłość, odpowiedział, że będą to coroczne spotkania, podczas których biolodzy podzielą się swymi pasjami ze wszystkimi miłośnikami roślin. Przypomnijmy, że pierwsza edycja Nocy Biologów odbyła się w styczniu 2012 r. Wtedy w wydarzeniach w całym kraju udział wzięło 16-20 tys. uczestników. W tym roku liczba jednostek wzrosła z 16 do 20.

Idea Nocy Biologów narodziła się na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu podczas licznych spotkań otwartych dla społeczności miasta i regionu. Jak wyjaśnił prof. Wojtaszek, pomysł zaczerpnięto z organizowanej co roku Nocy Muzeów, która przyciąga rzesze zwiedzających. Profesor zwrócił uwagę, jak dużą rolę odgrywa popularyzatorska rola np. festiwali nauki. Biologia odgrywa szczególną rolę w procesie kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa.

Dlaczego Noc Biologów zorganizowano w styczniu? „Bo nawet zimą można zaobserwować ciekawe zjawiska związane z biologią” – podkreślił koordynator wydarzenia. Pierwsza edycja Nocy Biologów odbyła się 13 stycznia w piątek, stąd w logo Nocy Biologów pojawiły się czarny kot i sowa.

Wydarzenia związane z Nocą Biologów na wydziałach rozpocząć się mają jeszcze przed zapadnięciem zmroku, a skończą się około godziny 23:00. W ogrodach botanicznych atrakcje przygotowano w ciągu dnia, zanim zrobi się ciemno.

W trakcie drugiej Nocy Biologów w Poznaniu można będzie posłuchać m.in. o entomologii sądowej, strategiach bitewnych roślin czy nauczyć się czytać z... kości. Z kolei w Szczecinie specjaliści opowiedzą o tajnikach dobierania się ludzi w pary i o sztucznych nasionach. We Wrocławiu za to biolodzy mówić będą np. o magicznych i leczniczych roślinach, a zwiedzający poznają reguły gry o przetrwanie. Wykłady, wycieczki i warsztaty organizują w całym kraju uniwersyteckie wydziały zajmujące się naukami biologicznymi, a także kilka ogrodów botanicznych.

W Olsztynie przy mikrofonie „Programu Pomost” (www.radiownet.pl/etery/program-pomost) czekamy na Was już za dnia (oficjalne otwarcie o godzinie 11:00), bo chcemy umożliwić udział w eksperymentach młodzieży szkolnej i dzieciom z przedszkoli. Liczymy, że już po południu przyjdą ponownie, tym razem ze swoimi rodzicami. Noc Biologów w Olsztynie przyniesie wiele wrażeń, m.in. odbędą się tam spotkania z etnobotaniką (http://biologiaolsztyn.blogspot.com/2012/12/nasze-zycie-z-roslinami-etnobotanika.html), warsztaty hortiterapii (http://biologiaolsztyn.blogspot.com/2012/12/hortiterapia-i-ekoflorystyka-w-noc.html) oraz nocna debata o GMO. W projekt zaangażowanych jest wielu naukowców i studentów, którzy jako wolontariusze wspierają swoich „kolegów” profesorów. W tę noc wszystko może się wydarzyć… Bo naukowcy nie są ponurakami i zapraszają także na kabaret. Wydział Biotechnologii i Biochemii UWM (http://biologiaolsztyn.blogspot.com) otwiera wszystkie drzwi, a tam będziemy z Wami również my.

Szczegółowe programy Nocy Biologów dostępne są na jej stronie: http://www.nocbiologow.home.pl/index.php