Sprawozdanie z wizyty w Abakanie, stolicy Chakasji, leżącej w południowej Syberii
W dniach od 16 września do 29 września br. realizowałam program ekspedycji do mazurskich wiosek w Chakasji. Republika Chakasji wchodzi w skład Federacji Rosyjskiej. Kraj ten położony jest w południowo wschodniej Syberii, w kotlinie Chakasko-Minusińskiej. Liczba mieszkańców nie przekracza 600 tys., a stolicą jest miasto Abakan liczące 167 tys. Od północnego zachodu Republika Chakasji graniczy z obwodem kemerowskim, od południa i południowego zachodu – z republikami Ałtaj i Tuwa, od północy z Krajem Krasnojarskim a od południa bisko z niej do Mongolii.
Zostaliśmy zaproszeni do wzięcia udziału w uroczystościach Dni Kultury Polskiej, zaś przeprowadzenie zajęć i seminariów dla mieszkających tam Polaków było swego rodzaju prezentem na 20-lecie ruchu polonijnego na Syberii. Celem mojej wizyty było także przeprowadzenie warsztatów archiwistyki społecznej oraz wywiadów z mieszkańcami Znamienki i Aleksandrowki – mazurskich wsi na Syberii, zamieszkanych przez potomków Mazurów. Mieszkańcy ci do dziś posługują się gwarą mazurską i kultywują tradycje rodzinne związane z Mazurami.
Wyprawa do Chakasji leżącej na Syberii miała formułę wielowymiarową, uzyskała patronat Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego Jacka Protasa oraz wsparcie Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie, pani burmistrz i urzędu miasta Mrągowa, Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Senatora RP Marka Konopki, reprezentującego mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego, a także Instytutu Hortiterapii oraz wielu innych instytucji i osób prywatnych. Na zaproszenie dra Sergiusza Leończyka, prezesa Kulturalno-Oświatowej Organizacji Społecznej „Polonia" w Chakasji, w/w ekspedycję odbyłam wspólnie z dr Ewą Piotrowicz. Pani Ewa Piotrowicz jest choreografem; w trakcie wizyty prowadziła zajęcia z tradycji tańca narodowego.
Wychodząc naprzeciw potrzebom środowiska polonijnego, razem z drem Sergiuszem Leończykiem opracowaliśmy czternastodniowy program zajęć. W czasie mojego pobytu w Chakasji odbyły się zajęcia z j. polskiego dla nauczycieli, seminaria z programów społecznej archiwistyki, dziennikarstwa społecznościowego, animacji środowiskowej, programów działalności wolontariacka i społecznej oraz szkolenia z zakresu projektów o charakterze edukacji ekologicznej. Spotkania prowadziłam jako otwarte, dostępne także dla pracowników instytucji współpracujących z mieszkającymi tam Polakami. Szkolenia ekologiczne spotkały się z dużym zainteresowaniem w Centrum Edukacji Ekologicznej w Abakanie, Parku Krajobrazowym RCH, Narodowym Muzeum RCH, Muzeum Szuszenskoje, w Ogrodach Botanicznych RCH, szkołach polskich w Abakanie i Znamience oraz wśród działaczy polskich, a także w szkole polskiej i plastycznej w Minusińsku – mieście leżącym w Kraju Krasnojarskim.
Wspólnym tematem naszych spotkań były nowatorskie projekty z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Program, jaki od lat realizuję w Mrągowie, czyli hortiterapia, wzbudził w Chakasji ogromne zainteresowanie. Ekologia jest tam sprawą priorytetową w edukacji dzieci i młodzieży. Zostałam także zaproszona do redakcji krajowej gazety „Chakasja", w wyniku czego powstał obszerny artykuł na ten temat, promujący również nasz region.
W pierwszych dniach mojego pobytu w Abakanie – stolicy Chakasji – odbyła się uroczystość otwarcia naszych kursów prowadzonych w ramach w/w programu oraz uroczyste przecięcie wstęgi w Centrum Polskiej Książki. Na spotkaniu zostały odczytane listy gratulacyjne od senatora Marka Konopki i burmistrz Mrągowa. W obecności pani Konsul RP Anny Walczak, która przybyła z Irkucka, oraz Ministra ds. Mniejszości Narodowych Republiki Chakasji miałam możliwość przekazać pozdrowienia od władz Urzędu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, mieszkańców miasta Mrągowa i senatora Marka Konopki – członka senackiej Komisji ds. Polonii. Wszystkie listy od władz zostały uroczyście odczytane podczas wieczornej mszy w kościele katolickim w Abakanie prowadzonym przez polskiego księdza, a na koniec przekazane prezesom polskich organizacji z Syberii.
Podobne spotkania z zaznaczeniem akcentu wparcia naszej ekspedycji przez urząd marszałkowski i moje miasto Mrągowo odbywały się niemal codziennie. Załączone fotografie obrazują działania promocyjne na rzecz poznania naszego regionu, miasta oraz wielu idei, jakie realizowane są przez działające w Mrągowie organizacje. W trakcie seminariów z polskimi nauczycielami oraz prezesami polonijnych organizacji zaprezentowałam walory turystyczne, krajoznawcze i gospodarcze naszego regionu i miasta Mrągowa, podzieliłam się informacjami na temat aktywności naszych mieszkańców i organizacji, jakie wyraziły chęć współpracy z naszym Stowarzyszeniem Zielone Dzieci, udostępniając swoje materiały. Na spotkaniu z Polonią i pracownikami instytucji współpracujących z Polakami w Abakanie, Znamience i Aleksandrowce pokazaliśmy prezentację działalności Stowarzyszenia Zielone Dzieci, działalności Młodzieżowego Domu Kultury w Mrągowie, Centrum Kultury i Turystyki w Mrągowie, Instytutu na Rzecz Ekorozwoju, Nadleśnictwa Mrągowo oraz Urzędu Województwa Warmińsko-Mazurskiego w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Warmii i Mazur, a także Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Odbyły się projekcje zdjęć pt. „Lot balonem nad Mrągowem", Festiwal Kultury Kresowej Mrągowo – autorstwa Mariana Modzelewskiego oraz pokazaliśmy prezentacje udostępnione przez p. Roberta Wróbla i Mrągowską Informację Turystyczną, wydział promocji Urzędu Marszałkowskiego Warmii i Mazur. Przekazaliśmy młodym Polakom i studentom chakaskich uczelni ofertę studiów podyplomowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego z zakresu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz studiów podyplomowych hortiterapii, otrzymali również drobne upominki i dary od UMWWM i urzędu Miasta Mrągowa.
14 dni pobytu na Syberii to czas wytężonej pracy na rzecz środowiska polonijnego, budowania relacji z krajem, ale także dzielenia się doświadczeniem i wiedzą. Wszystko po to, by umożliwić stałe podnoszenie rangi pracy polskich działaczy i organizacji, jaka nas zaprosiła – wiem, że nam się to udało. W trakcie mojego pobytu miałam możliwość ponownie spotkać się z goszczącymi kiedyś w Mrągowie rodakami, którzy z wielkim sentymentem wspominają wizytę w naszym mieście. Festiwal Kultury Kresowej oraz kolonie, jakie zorganizowaliśmy dla Polonii z Chakasji, pozostają żywą pamiątką naszej współpracy.
Byliśmy gośćmi Ministerstwa Turystyki Republiki Chakasji i tam także odbyła się promocyjna prezentacja materiałów z Mrągowskiego Centrum Informacji Turystycznej, przekazaliśmy też pakiet folderów dotyczących rozwoju Warmii i Mazur, dodatkowo proszono nas o przekazanie informacji na temat możliwości współpracy w zakresie wymiany turystycznej i projektów międzynarodowych.
W Polsce współpracuję ze Związkiem Literatów Polskich, dlatego też dużym wydarzeniem była dla mnie wizyta w domu bardów Chakasji. Mieszkańcy Chakasji oraz władze otwierają się na Polskę, wyrażając wolę współpracy. W trakcie ekspedycji w Znamience – mazurskiej wsi liczącej ok. 800 mieszkańców – przeprowadziłyśmy z panią dr Ewą Piotrowicz inscenizację Mazurskiego Święta Plonu. Przedstawienie wystawiliśmy na deskach sceny miejscowego Domu Kultury i wspólnie z osiemdziesięciorgiem uczniów polskiej szkoły, która znajduje się w Znamience, pokazaliśmy obrzęd charakterystyczny dla mazurskiej kultury. W czasie przedstawienia przekazaliśmy słowa od naszych władz, adresowane do wszystkich mieszkańców. Wydarzeniu towarzyszyła delegacja z Ministerstwa Oświaty Republiki Chakasji.
Reasumując: miasto Mrągowo i nasze województwo ma szereg możliwości współpracy z wieloma organizacjami oraz instytucjami Republiki Chakasji w zakresie projektów naukowych, badawczych, historycznych, etnograficznych, gospodarczych – interesuje ich wymiana kadry związanej z ogrodnictwem i naukami przyrodniczymi, a także z programami animacji społecznej.
Otrzymałam szereg propozycji współpracy, zarówno od przedstawicieli władz Republiki Chakasji, jak i od środowiska polonijnego. Wszyscy składają podziękowania i deklaracje kontynuacji programu Pomost, który realizujemy od 2009 r. Mamy nadzieję, że nasza wizyta przyniesie zacieśnienie więzi pomiędzy mieszkającymi tam Mazurami a miastem Mrągowem oraz Warmią i Mazurami oraz że w taką pracę u podstaw zechcą włączyć się inni. Wizyta badawcza w wioskach mazurskich to szereg tematów nadal otwartych i koniecznych do dalszej pracy. Czas mija, najstarsi mieszańcy odchodzą, a z nimi historia i piękno mazurskiej gwary. Chcielibyśmy zorganizować seminarium dotyczące wyprawy i zagadnień, z jakimi mieliśmy się możliwość spotkać.
Nasza wyprawa została objęta honorowym patronatem Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego Jacka Protasa, została zorganizowana przy pomocy Centrum Edukacji i Inicjatyw Kulturalnych w Olsztynie i Urzędu Miasta Mrągowa, a wsparcia udzieliły następujące instytucje i osoby prywatne: Pan Stefan Duk i jego firma oraz Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego, Portal Kulturalny Warmii i Mazur „Światowid", kadra uniwersytecka z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Nadleśnictwo Mrągowo, Mrągowski Uniwersytet III Wieku, Biblioteka Pedagogiczna w Mrągowie. Patronat medialny: Program Pomost Radio Wnet, Portal Kulturalny Warmii i Mazur, „Magazyn Polonia", „Kresowy Serwis Informacyjny", „Nowy Dziennik z Nowego Jorku", „Wiadomości Polonijne z Johannesburga", „Kurier Mrągowski" oraz od strony programów edukacji ekologicznej portal Dziedzictwo Kulturowe i Przyrodnicze Warmii i Mazur, Collegium Copernicanum, Horiterapia.eu, Instytut Hortiterapii i www.hortiterapia.blogspot.com.
Obecnie ze względu na dalszą realizację programu Pomost staramy się o wsparcie Senatu RP, który jest przede wszystkim pomocny dla dalszej działalności środowisk polskich na Syberii. Cieszymy się ogromnie, mogąc poinformować, że już wkrótce odbędzie się prezentacja efektów z naszej wyprawy na 46. posiedzeniu Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą, które odbędzie się we wtorek, 15 października 2013 r.
